|
 GÜNDEM
Don, Sel, Kuraklık;
Tarıma Doğa Darbesi
Don, soğuk hava, sel derken şimdide kuraklık tarımı
olumsuz etkiledi. soğan, kayısı, fındık, zeytin, üzüm, ceviz,
fıstık, şeftali ve buğday başta olmak üzere birçok ürünün don,
sel ve kuraklık yüzünden olumsuz yönde etkilendiği belirtiliyor.
Üreticilerin beklentisi ise hükümetten destek. Don nedeniyle tarım
ürünlerinde fiyatların önemli ölçüde artması enflasyonu da olumsuz
yönde etkiledi.
Tarım, Merkez Bankası'nın da enflasyon değerlendirmelerine dikkat
çektiği konuların başında geliyor. Mart ayında yıllık enflasyon
TEFE'de yüzde 8 olurken tarım dışı TEFE rakamı ise yüzde 5 olmuştu.
Tarım fiyatları toptan eşya fiyatlarının yüzde 22,2'sini, gıda
fiyatları ise tüketici fiyatlarının yüzde 26,8'ini etkiliyor.
Enflasyonda en büyük ağırlığı tarım ve gıda fiyatları oluştururken
tarım fiyatlarında yıllık artış Mart ayında yüzde 16,8 ile TEFE
deki yüzde 8'lik artışın üzerinde bulunuyor. Gıda fiyatlarında
yıllık artış ise aynı dönemde yüzde 8 seviyesinde kaldı.
Zarar büyük
Başta kış aylarında yaşanan don olayı olmak üzere elverişsiz hava
koşulları tarımsal ürünlerde geniş ölçüde zarara yol açtı. 350-400
trilyonu sadece Bursa'da olmak üzere, Ege, Karadeniz, Akdeniz,
İç Anadolu bölgelerinde öncelikle don, sel ve kuraklık nedeniyle
tarımsal üründeki zararın 700-750 trilyon lirayı bulduğu iddia
ediliyor.
Türkiye Ziraat Odaları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Şemsi Bayraktar,
fındık, zeytin, üzüm, ceviz, fıstık, kayısı, şeftali ve buğday
üreticilerinin doğal afetler nedeniyle çok mağdur olduğunu belirterek,
hükümetin üreticiyi desteklemesinin şart olduğunu vurguladı. Bursa
Ziraat Odası Başkanı Fuat Sarı, Bursa'da yaşanan “don olaylarının”
zeytinlikler ile o dönem yeni çiçek açmış meyve ağaçlarını kötü
vurduğunu ifade etti. Malatya Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı
Mücahit Fındıklı ile Manisa Ziraat Odası Başkanı Nuri Sorman illeri
için afet bölgesi ilan edilmesi çağrısında bulundu.
Bursa Ziraat Odası Başkanı Fuat Sarı, Bursa'da yaşanan don olaylarının
tarımsal ürüne büyük zarar verdiğini ve zeytinde yüzde 50, şeftalide
yüzde 90, armutta da yüzde 80'ne varan zararın olduğunu belirtti.
Sadece Bursa'da 350-400 trilyon lira dolayında zararın olduğunu
vurgulayan Sarı, “Tüm Marmara Bölgesi hesaba katılırsa zarar 400-450
trilyona tırmanabilir. Şayet üreticiler uyarılsaydı, ürünün yüzde
20'si kurtulabilirdi”dedi.
Soğan da don zararı büyük.
Türkiye'nin soğan ambarı olarak nitelendirilen Bursa'nın Karacabey,
Sakarya'nın Pamukova ilçelerinde toplam 20-30 bin dekarlık alanın
da soğuk hava ve don olaylarından zarar gördüğü bildirildi. Karacabey
İlçesi ve Pamukova İlçesi Ziraat Odaları Başkanları daha önceleri
ilçelerinde toplam olarak 2003 yılında 45-50 bin dekar ekili soğan
ekim alanlarının bu yıl 35-40 bin dekar alana düştüğünü belirtirken,
ekim alanlarının 15-20 bin dekarlık bölümünün de soğuk hava ve
dondan zarar gördüğünü dile getirdiler
Kayısıda 90 bin ton fire
Malatya Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mücahit Fındıklı, meydana
gelen büyük felaketin 2004 yılı kayısı ve diğer tarımsal ürün
hasadında büyük olumsuzluklar oluşturacağını belirterek, Malatya
ilinin afet kapsamına alınması çağrısında bulundu. Fındıklı Başbakan
R.Tayyip Erdoğan, Tarım ve Köyişleri Bakanı Sami Güçlü ve Malatya
Milletvekillerine gönderdiği yazıda şu ifadelere yer verdi:
“İlimizde 5-6 Nisan tarihlerinde hava sıcaklığının aşırı derece
düşmesi neticesinde çiçek açan 100 binlerce kayısı ağacı etkilenmiş,
çiçekleri dalında yanmıştır. Her yıl ortalama olarak 100 bin ton
kuru kayısı rekoltesine sahip olan ilimiz bu yıl tahmini 90 bin
ton fire verecektir. Bu ekonomik anlamda çok büyük yıkımdır”.
Tarım Bakanı Sami Güçlü ise Fındıklı'ya gönderdiği mesajda ise,
Malatya'nın durumunu Bakanlar Kurulu gündemine taşıyacakları ifade
edildi.
Elmanın yüzde 80'ni zarar
Karaman Ziraat Odası Başkanı Ercüment Yılmaz, Türkiye'nin en önemli
elma merkezi olan Karaman'da özellikle Nisan ayında sıcaklığın
eksi 11 dereceye kadar düşmesi nedeniyle elma ağaçlarının yüzde
80'nin zarar gördüğünü söyledi. Meyve ağaçlarının yanı sıra hububatın
da soğuktan etkilendiğini belirten Yılmaz, “Şu anda tespit çalışmalarımız
sürüyor. İlk belirlemeler göre ekmeklik buğdaylarda ciddi oranda
zarar görünüyor. Bu zarar ile birlikte ekmeklik buğdayda kalitenin
düşeceği de bir gerçektir”diye konuştu.
Manisa'da kayıp 50 milyon dolar
Manisa Tarım İl Müdürü Osman Çelik, kötü hava koşullarının yüzde
30-35'lik bir üretim kaybına neden olabileceğini söyledi. Çelik,
don olayından, filizlenme dönemindeki üzüm bağlarıyla kiraz ve
erik ağaçlarının olumsuz etkilendiğini belirterek şunları söyledi:
“Çiftçileri uyarmıştık. Bazı üreticiler bağlarda saman yakarak
önlem almaya çalıştı. Ancak bazıları havaların iyi gitmesi nedeniyle
don olabileceğine inanmadı. Eksi 3 dereceyi bulan hava sıcaklığı,
poyraz rüzgarıyla birleşince etkisi büyüdü. Manisa'da 680 bin
dekar olan bağların yarından fazlası dondan etkilendi. Tarlalarda
yüzde 15'den 90'na varan etkilenme var. Bu da yüzde 30-35'lik
ürün kaybı demektir. Kaba bir tahminle 50 milyon dolarlık bir
kayıp var.” Manisa Ziraat Odası Başkanı Nuri Sorman ise, yaşanan
don olayının bölgede afet etkisi yarattığını belirterek, zararın
çok büyük olduğunu ifade etti.
Ege'de üzüm
İzmir Ticaret Borsası ve Ege İhracatçı Birlikleri tarafından üzüm
bağlarındaki zararın tespit edilmesi için bölgeye gönderilen araştırma
ve hasar tespit heyetinin çalışma sonuçlarının ne olacağını merakla
beklediklerini ve bölgede yaşanan don olaylarının ve soğuk hava
şartlarının tarımsal alanlarda çok büyük zararlar açtığını söylediler.
Özellikle Menemen, Saruhanlı, Manisa, Turgutlu, Ahmetli, Salihli,
Alaşehir ve Sarıgöl bölgelerinin don olaylarından en çok etkilenen
yerler olduğu bu bölgelerde hasar tespit çalışmalarının yoğunluk
kazandığını ifade ettiler.
Karadeniz'de fındığa darbe
Giresun Ziraat Odası Başkanı Özer Akbaş, 13 ilçeden 10'unda hasar
tespit çalışmalarının tamamlandığını belirterek, “Bu bağlamda,
il genelinde; fındık ve sebzede yüzde 50-55 oranında ürün kaybı.
Rakımın 400 metreyi geçtiği yerlerde yüzde 100'lük bir ürün kaybı
yaşandı”dedi. Ordu Ziraat Odası Başkanı Onur Şahin'in ürün kaybının
fiyatları doğal olarak tırmandıracağını belirterek, “Bizim aldığımız
resmi olmayan bilgilere göre, hasar yüzde 40'ın altında olmayacak”diye
konuştu. Trabzon Ziraat Odası Başkanı Kamil Reis ise, yaptığı
değerlendirmede, “250-500 metre rakımlar arasında yüzde 40-60,
500 metre rakımın üzerinde ise yüzde 70-80 zarar meydana gelmiştir”
dedi.
Antalya'da sel, hortum ve don
Antalya Ziraat Odası Başkanı Halil Ordu, sel baskınlarının başta
Altınova olmak üzere Antalya'da bu yıl 35-40 trilyonluk bir zarar
verdiğini söyledi.
Ordu, “Özellikle salatalık, patlıcan ve biber ekili alanlar ile
çiçek seralarında büyük kayıplar yaşandı. Antalya'da hızı 120
km varan hortum olayı da Antalya'da ki bir çok serayı yerle bir
etti. Buda ciddi anlamda üreticiye çok zararlar açtı”
Ve kuraklık belası Çukurova'da 100 trilyon
zarar
Özellikle Çukurova ve Güneydoğu Bölgesi'nde yaşanan kuraklıktan
tarımsal ürün kaybı yaşanacağından endişe ediliyor.
Adana Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Ayhan Barut, tarımın
çok ciddi yapısal sorunları olduğunu bu sorunlar çerçevesinde
uygulanan yanlış ürün seçimleri üretici maddi anlamda etkilerken,
son dönemlerde yaşanan kuraklığın ise özellikle hububat ekimi
yapan üreticiyi olumsuz etkilediğini ifade etti.
Adana Çiftçiler Birliği Başkanı Cumali Doğru, sorunun yağış değil,
kuraklık olduğunu belirtti. Doğru, 'Ürün kaybımız yüzde 30' dur.
60 günden beri bir damla yağmur düşmediğini ve kuraklığın üreticiye
açtığı zararın 100 trilyon olduğunu kaydetti.
Doğru, “Mevsim başlarında aşırı yağışlar nedeniyle ekili bulunan
bir çok buğday çürüdü, daha sonrada arkasından yaşanan kuraklık
ve sıcak nedeniyle de bir çok buğday tarlasında erken başaklanma
oldu. Bu durumda bu yıl buğday rekoltesinde 1 milyon 200 bin ton
olacağı tahmin ediliyordu ancak yaşanan bu olaylar karşısında
buğday üretiminde yüzde 40'lara gerileyerek 800-900 binlere düşeceğini
tahmin ediyoruz bu durumda toplam parasal kayıp 100 trilyon lirayı
bulur”dedi.
Gaziantep Ziraat Odası Başkanı Zihni Kepkep, yaşanan kuraklık
nedeniyle fıstıkta ve buğdayda ciddi boyutlarda ürün kaybı olacağını
söyledi.
Türkiye Ziraat Odaları (TZO) Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Şemsi
Bayraktar, bu yıl ülke genelinde yaşanan sel, don, kuraklık gibi
doğal afetler karşısında çiftçinin mağdur olduğunu söyledi.
Don olayının başta Ordu ve Giresun olmak üzere tüm Karadeniz Bölgesi'nde
fındık ağaçlarının etkilendiğini ve hasar tespit çalışmalarının
devam ettiğini belirten Bayraktar, “Çanakkale, Balıkesir başta
olmak üzere tüm Marmara Bölgesi'ni etkileyen don olayının zeytin
bahçelerine verdiği hasar oranı yüzde 80'ne ulaştı Manisa'da bağ
alanlarında don olayının neden olduğu hasarın tespit çalışmaları
hala devam ediyor. Kilis'te ise bağ alanlarında ve fıstık, ceviz
de yüzde 80-90 hasar var. Ege Bölgesi'nde üzüm ve zeytinde, Malatya'da
kayısıda, Çukurova ve Konya bölgesinde buğdayda kuraklık nedeniyle
ciddi oranda ürün kaybı var. Yani kısacası ortaya çıkan hasarın
tarım sektörünün içinde olduğu riski, belirsizliği ve bunun karşısında
üreticinin çaresizliğini bir kez daha gözler önüne serdiği bir
gerçektir”dedi.
BAHAR UCUZLUK GETİRMEDİ
Kış aylarındaki aşırı yağış, baharda ise kuraklık nedeniyle oluşan
zarar 1.5 katrilyon liraya ulaşırken, bunun etkileri şimdiden
mutfak harcamalarına yansımaya başladı. Çiftçinin yaşadığı afetler
nedeniyle piyasaya yeteri kadar sürülemeyen ürünlerin fiyatlarında
hızlı artışlar yaşanıyor. Ekonomik istikrar programı nedeniyle
uygulanan kemer sıkma politikasının alım gücünü düşürdüğü dar
gelirlilerin mutfak harcamaları, bahar ayları yaşanmasına rağmen
daha da artacak. Sel ve kuraklıktan zarar gören il ve ilçelerin
ziraat odaları başkanları sorunlarını mektup yazarak hükümete
iletirken, tüketiciye ise pahalı ürünü almaktan başka çare kalmıyor.
Örneğin bu yıl önemli kayıp veren kayısının fiyatı daha şimdiden
2 milyon lira arttı. Daha önce 1.5 milyon liraya satılan kayısı
3.5 milyon liraya yükseldi. 5.5 milyon lira ile 10 milyon lira
arasında satılan antepfıstığı da soğuk havanın verdiği zararın
ardından 2 milyon lira yükseldi. Bu yaz fıstıkta fiyatların 15
milyon liraya kadar yükselmesi bekleniyor.
Geçen yılın en pahalı ürünlerinden biri olan soğanın da fiyatında
500 bin liraya yakın artış olacağı öngörülüyor. Aynı artışın domates,
biber, patlıcan, salatalık fasulye gibi temel ürünlerde de yaşanacağı
belirtiliyor. Sebze-meyve fiyatlarındaki artışın tek haneli rakamlara
indirilmek istenen enflasyonla mücadeleyi de olumsuz etkilemesinden
korkuluyor.
Hasar tespiti yapıldı
Kötü hava koşullarından dolayı fındık üreticisi 400 trilyon lira,
buğday üreticisi 100 trilyon lira zarara uğrarken, halen tespit
çalışmaları süren üzüm üretiminde de durumun iç açıcı olmadığı
kaydedildi.
Türkiye'deki toplam fındık üretiminin yüzde 50'den fazlasını
karşılayan Ordu ve Giresun bölgesinde hasarın yüzde 40 civarında
olduğunu belirten Ordu Ziraat Odası Başkanı Onur Şahin de zararlarının
400 trilyon liraya ulaştığını açıkladı.
Kuraklık yüzünden 100 trilyon lira kayıpları olduğunu belirten
Adana Çiftçiler Birliği Başkanı Cumali Doğru ise devletten yardım
bekliyor. Türkiye'nin en verimli tarım merkezlerinden Çukurova'da
üreticiler bu yıl adeta hayal kırıklığına uğradı. Çukurovalı üreticiler
rekoltede yüzde 30'a varan düşüş bekliyor. Çukurova'daki zarar
bununla da sınırlı değil. Hububattan meyveye kadar hemen her üründe
kayıp var. Turfanda sebze-meyve üreticilerinin geçen yıl yaşadığı
kayıpları telafi etmek için bu yıl piyasaya erken ürün sürme planları
da bozuldu.
Köylüde hayal kırıklığı
Güneydoğu'da da özellikle fıstık üreticileri zarar gördü. Bölgede
geçen hafta sadece iki gün etkili olan soğuk hava, çiftçinin umutla
beklediği ürünleri alıp götürdü. İlk tespitlere göre, bölgede
sadece fıstıktaki zararın 100 trilyon lirayı aştığı ifade ediliyor.
Köylüler bu yılı nasıl geçireceklerini şimdiden kara kara düşünmeye
başladı.
Malatya'nın tek ihraç ürünü olan kayısı rekoltesinde geçen yıla
göre yüzde 90' lık bir kayıp var. Geçen yıl 100 bin ton üretilen
kayısının bu yıl 10 bin ton civarında olması bekleniyor. Kayısıda
zararın 200 trilyon lira olduğunu belirten üreticiler, kentin
afet kapsamına alınması için Başbakan Tayyip Erdoğan'a mektup
yazarak yardım istedi.
Yurdun iç ve batı kesimlerinde de durum farklı değil. Geçen yılın
en pahalı ürünlerinden biri olan soğan bu yıl da ucuzlayacak gibi
görünmüyor. Soğan ambarı olarak bilinen Bursa'nın Karacabey ilçesinde
tarlalara ekilen ürünleri don vurdu. Kentte şeftali başta olmak
üzere birçok üründe de büyük zarar var. Zararın 350-400 trilyon
lira olduğu belirtiliyor. Akdeniz, İç Anadolu ve Güneydoğu'da
şubattan beri yağış göremeyen üreticiler, yağmur duasına çıkıyor.
Tarladaki zarar, yazla birlikte pazarda ucuzluk bekleyen dar gelirliler
için de önümüzdeki ayların zor geçeceğini gösteriyor.
Öte yandan Adana'da düzenlenen ve kuraklık konusunun ele alındığı
toplantıda, yağış olmaması nedeniyle buğday rekoltesinin düşük
olacağı ifade edilerek çözüm bulunması gerektiği kaydedildi.
Adana Çiftçiler Birliği Başkanı Cumali Doğru: Çukurovalı çiftçilerin
derdi don değil kuraklık. 60 günden bu yana Çukurova'ya, Şanlıurfa'ya
ve Konya Ovası'na yağmur yağmıyor. Kuraklıktan dolayı zararımız
yüzde 30 civarında.
Sadece Çukurova'da 3 milyon dekar alana buğday ekmiştik. 1 milyon
200 bin ton buğday bekliyorduk. Ama şu anda rakamlar gösteriyor
ki kuraklıktan dolayı 300 bin ton buğdayı eksik alacağız. Bunun
da parasal değeri 100 trilyon liraya ulaşıyor.
'Ürün sigortası kanunu olmalı'
Manisa Ziraat Odası Başkanı Nuri Sorman: Kötü hava koşulları ve
don nedeniyle üzüm rekoltesi yüzde 40 düştü. Geçen yıl da aynı
şeyleri yaşamıştık. Türkiye'de normalde yılda 250 bin ton kuru
üzüm üretilir. 2003 yılında bu rakam 95 bin ton civarındaydı.
Bu yıl da en iyi ihtimalle 150 bin ton kuru üzüm üretimi bekliyoruz.
Zararımız 210 trilyon lira civarında. Zararın giderilmesi için
Devlet Destekli Ürün Sigortası Kanunu'nun hemen çıkarılması lazım.
Fındığı don vurdu
Ordu Ziraat Odası Başkanı Onur Şahin: Ordu ve Giresun'da don nedeniyle
sahil kesiminde yüzde 15-20 civarında olan zarar, iç kesimlerde
yüzde 80'e kadar çıkıyor. Ordu ve Giresun Türkiye'deki fındık
üretiminin yüzde 50'den fazlasını karşılar. Aslında biz bu yıldan
çok umutluyduk. Çünkü geçen yıl kötü bir sezon yaşamıştık ve fiyatlarımız
üretimdeki azalmaya paralel olarak yükselmişti. Türkiye'de yılda
600 bin ton iç fındık üretiliyor. Bu yıl don nedeniyle en az 150
bin tonluk zararımız var. Bunun da parasal değeri 400 trilyon
lira civarında.
|
