|
SIÐIR YETÝÞTÝRÝCÝLÝÐÝNDE
TIRNAK BAKIMI
Sýðýr
yetiþtiricisinin "týrnaðý yoksa sýðýrda yok" sözü,
çok önemli bir gerçeði iþaret etmektedir. Bir
sýðýr ayaðýnda, týrnaklar, dikey pozisyonda vücut
aðýrlýðýný taþýyabilecek kapasitede olmalýdýr
(Þekil 1).
Týrnak
tabaný dengeli ve eðimsiz olduðu takdirde yük
ayaklara ve dolayýsýyla da týrnaklara eþit daðýlýr.
Týrnak bakýmýnda amaç, vücut aðýrlýðýndan kaynaklanan
basýncý dört ayaða eþit olarak daðýtmaktadýr.
Þekil 1. Sýðýr týrnaðý yan (a), arka (b) görünüþü
Pek çok faktör, mesela, genetik, barýnak tipi,
ekseriz, mevsim, yaþ, gebelik ve laktasyon ile
besleme koþullarý, ayak saðlýðý üzerinde etkilidir.
Bu faktörlerin birisi veya birkaçý bir araya gelerek
sürünün ayak saðlýðýný belirlemektedir.
Düzenli
týrnak bakýmý ise diðer faktörlerin etkilerini
en aza indirme etkisine sahip tek yoldur. Týrnakta
vücutta bulunan diðer dokular gibi hastalanýr.
Hem de çok deðiþik kýsýmlarda ve deðiþik þekillerde.
Baþlýca ayak hastalýklarý (týrnak çatlaklarý,
týrnak düþmesi ve týrnak kalýnlaþmasý), týrnak
taban hastalýklarý (taban ezikliði, taban ülserleri
ve ökçe aþýnmasý), týrnaklar arasýndaki deri kýsmýn
hastalýklarý (laminitisler, kýl torbasý yangýlarý,
týrnak arasý yaralar), eklem þiþmeleri, tendolarýn
(ayak baðlarý) zedelenmesidir.
Ayak
hastalýklarý, süt veriminin azalmasýna sebep olarak
sütten elde edilen gelirin düþmesine ve hayvanýn
yem yemesine engel olarak kilo kaybetmesine sebep
olmaktadýr. Buna ek olarak tedavi ve veterinere
ödenen para da ayrý bir masraf meydana getirmekte
ve iþletme giderlerini arttýrmaktadýr.
Her
bir topal sýðýr için ise yaklaþýk masraf 70 milyon
(121 dolar) civarýndadýr. Üstelik tedavi edilmez
ise uðranýlacak kaybýn miktarý artmaktadýr. Týrnak
kesimi uzmanlýk ve tecrübe gerektiren bir iþtir.
Usta bir týrnak bakýcýsý, özel aletleri (Þekil
2) kullanarak týrnak kesimi yapmaktadýr. Bugüne
kadar geliþtirilmiþ çeþitli týrnak bakým aletleri
bulunmakla birlikte hangi aletin kullanýlacaðý,
tecrübe ve tercihe baðlý olarak deðiþmektedir.
Ancak,
kullanýlan aletin çekme gücünü koldan veya bilekten
alýyor olmasý, harcanacak enerjiyi ve gereken
kuvveti deðiþtirebilmektedir. Genel olarak bir
sýralama yapmak gerekirse önce týrnak kerpeteni
veya týrnak makasý ile uzamýþ ön týrnak kýsmýný
almak (Þekil 2) ve arkasýndan yontacakla þeklini
verip en son töpü ile düzeltme yapýlmaktadýr.
Bu
aletlerin týrnak bakýmý iþlemlerinde kullanýlma
sýrasý, týrnaðýn uzunluðuna ve týrnaðýn durumuna
göre deðiþir. Þekil 2. Týrnak Kesim ölçüleri ve
kullanýlan aletler Týrnak bakýmýnda iþlem sýrasý
genelde 3 aþamadýr. Ancak problem varsa bir veterinerin
muayene etmesi hastalýðýn ayak saðlýðýnýn korunmasýnda
çok önemlidir.
1-
Ýç týrnak ön uzunluðunu 7.5 cm'ye kýsaltýn ve
týrnak tabanýn yerden 5-7 mm yükseklikte olmalýdýr.
2-Dýþ ve iç týrnak mümkün olduðunca ayný uzunluk
ve yükseklikte olmalýdýr.
3-Taban hafif eðimli olup bu þeklin korunmasý
gerekir. Týrnak bakýmý yapýlýrken ayak tabaný
ve týrnak arasýndaki hassas deri kýsmý ayrýca
ve dikkatli bir þekilde kontrol edilmelidir. Bu
kýsýmda iltihap, yara veya yabancý cisim batmasý
gibi problemler olabilir.
Bunun
dýþýnda, týrnaða alt taraftan bakýldýðýnda týrnaðýn
arka kýsmýnda yer alan topuðun taban kýsmý vücut
aðýrlýðýnýn büyük bir kýsmýný taþýdýðý için bu
kýsmýn güçlendirilmesine dikkat edilmelidir. Ýki
týrnak arasýnda yer alan kýlsýz deri kýsým ise
kirli ahýr zemini ile sürekli temas halinde olduðu
için havasýz ve ýslaktýr. Bu nedenle hastalýklara
hassas olup kötü koku, yumuþaklýk veya iltihaplý
durum olup olmadýðý kontrol edilmelidir.
Alýnabilecek
önlemler, bir
süt sýðýrcýlýðý iþletmesinde saðlam týrnaklý ineklerin
seçimi ve sürü idaresi iþleri ayak hastalýklarýnýn
minimuma indirilmesi mümkündür.
1.Barýnak
ve zemin yapýmý: Ahýrda gezinti alanýnýn, mümkünse
topraktan, deðilse pürüzlü ve oluklu bir þekilde
hazýrlanmasý ve ahýr bölmelerinin mümkün olduðunca
bir örnek yapýda olmasý; serbest ahýrda inek için
kuru yer saðlayacak zemin düzenlemesi olmasýna
dikkat edilmelidir.
2.Ayak banyosu temini: Her gün bakýr sülfatlý
(göztaþý) veya creolin'le hazýrlanmýþ ayak banyolarýný
dönüþümlü olarak kullanýmý,
3.Düzenli ve dengeli besleme ve yemleme programý
uygulamak: Süt sýðýrý için hazýrlanan rasyon anahtar
bir role sahip olup yüksek oranda kesif yem ve
düþük oranda kaba yem içeren bir rasyonla besleme
koþullarýnda, özellikle laktasyonun ilk dönemlerinde
olan süt ineklerinde asidozis (arpalama, þiþme)
sonucu laminitise (týrnakla derinin birleþim yeri
iltihaplarý) sebep olacaktýr. Ayný þekilde þap
hastalýðý sonucunda da laminitis görülmektedir.
4.Düzenli týrnak bakýmý: Yýlda en az iki kez týrnak
bakýmý yapýlmalý ve kuruya çýkmadan önce de inekler
týrnak kontrolünden geçirilmelidir.
Týrnak
uzamasý özellikle bahar aylarýnda maksimum olup
bu dönemde daha dikkatli olunmasý ayak saðlýðý
konusunda baþarýyý artýrýr.
BU HABERLE ÝLGÝLÝ DÝÐER
GELÝÞMELER
Haber
listemize üye olup tarým sektöründeki haberlere,
geliþtirici herkese açýk tartýþma platfomlarýna
katýlabilirsiniz.
 .
|
Mail
adresinizi sol aþaðýya yazýn ve "Listeye
Gir" butonuna týklayýn. |
|
|
Karþýnýza
gelecek sayfadaki formu eksiksiz doldurun. |
|
