SEKTÖREL

Doç. Dr. Ömer TÖMEK

Te-Ta Teknik Tarım Ltd. Şti.

 Süt İneklerinin Kuru Dönemde Beslenmesi

Süt ineklerinin kuru ve doğum sonrası dönemlerdeki beslenmesine çok önem verilmelidir.Bu dönemlerde temel beslenme esaslarına uymak gerekir.Zira bu dönemlerde yapılacak hatalar zararlı sonuçlar doğurabilir.
Süt sığırları doğuma 45-50 gün kala kuruya çıkarılır.Böylece hayvanlar süt verdikleri dönemde kaybettikleri hücreleri yeniler ve hızla büyüyen yavruların gelişmelerini daha iyi sağlar.Bu yapılmaz ise hem doğurdukları yavruları cılız ve sağlıksız olur,hem de doğumla başlayan yeni süt döneminde verimleri düşer.
Kuruya çıkarılan ineklerin meme sağlıkları tam olarak kontrol edilmeli, varsa hasta memeler tedavi edildikten sonra kuruya çıkarılmalıdır. Hayvanların memelerinde herhangi bir arıza (bakteriyel bulaşma)var ise bu durum farkedilmeyip tedavi edilmeden kuruya çıkarılırsa çok önemli kayıplar ortaya çıkabilir.Böyle bir ihtimal sonucu doğumla başlayan meme hastalıkları görülür.Bu türden meme hastalıklarının genellikle tedavisi zordur ve önemli kayıplara sebeb olur.
İneklerde kuru dönemini ikiye ayırmak gereklidir:Birincisi, kuruya ayrıldıktan doğuma iki üç hafta kalana kadar geçen erken dönemdir.İkincisi ise doğumdan iki üç hafta önceki geç kuru dönemdir.
Hayvanlar kuruya çıktıktan sonraki birinci dönemde bol kaba yemle beslsnmelidir.Bu besleme programı kuru dönemin son 20 gününe kadar devam ettirilmelidir.Eğer işletmede kaliteli kaba yemler varsa (kuru yonca ve silaj gibi) bu dönemde 3-4 kg'dan fazla kesif yem verilmemelidir.Genel olarak kuru dönemin başından itibaren verilen kaba yemler daha çok kuru ot olarak verilmeli hacimli posa,silaj gibi yemler günde 5 kg. ile sınırlanmalıdır.Kurudaki ineklere fazla miktarda silaj ve posa gibi kaba yemler verilirse,midelerde,yer değiştirme veya burulma görülebilir.Bu nedenle kuru dönemde kuru kaba yemler verilmeli,hacimli kaba yemlerden kaçınılmalıdır.

Kuru dönemin birinci kısmındaki besleme hayvanın durumuna yani kondisyonuna göre ayarlanır.Eğer hayvan zayıf ise biraz daha kuvvetli,durumu iyi ise zayıf beslenmelidir.Bu dönemde ilave vitamin ve mineral takviyesi çok önemlidir.Bu dönemde en önemli şey hayvanın yağlandırılmamasıdır.Eğer yağlanma başladığı fark edilirse yemleme programı değiştirilip hayvan zayıflatılmalıdır.
Kuru dönemde yağlanan ineklerde vücudun iç dengesinin yani metabolizma dengesinin bozulmasından kaynaklanan ve doğum sonrası büyük problemlere neden olabilecek bir hastalık görülür.Bu hastalığa ketozis adı verilir.Bunun temel nedeni doğumdan sonraki dönemde yüksek süt veriminin gerektirdiği enerji için hayvanın öncelikle vücut yağlarını kullanmasıdır. Yağlar kullanıldığında hayvanın vücudunda istenmeyen maddeler (ketonlar) oluşmakta ve hastalık ortaya çıkmaktadır.Bu nedenle kuru dönemde inekler yağlandırılma-dan beslenmelidir. Öte yandan aşırı yağlanmanın doğum zorluklarınada yol açabi-leceği unutulmamalıdır.

Yaşlı ineklerde yağlanma raha çabuk ortaya çıkmaktadır. Kuru dönemdeki beslemede yaşlı ineklere daha çok dikkat etmek gerekmektedir. Kuru dönemin başlangıç kısmında az kesif yem verilmesinin yanısıra hayvanların vitamin, mineral ve iz mineral yönünden takviye edilme-leri gerekir. Bunu yapabilmek için bu dönemdeki beslemede ineklere katkı maddeleri yedirilme-lidir.
Kuru dönemin ikinci kısmı,yani doğuma 2-3 hafta kaldığı sürede ise tam tersine bir besleme uygulanmalıdır. Bu dönemde inekler bol kesif yemle beslenmeli ve doğumla başlayacak yüksek süt verimi dönemi için hazırlanmalıdır. yem her gün 0.5 kg artırılarak günde 8-10 kg'a yani,canlı ağırlığının %1-1.5'na kadar çıkarılır. Hatta çok yüksek verimli olduğu bilinen hayvanlarda bu miktar daha da arttırılabilir. Bu tip hayvanlara alıştırarak yiyebildiği kadar kesif yem verilebilir. Bunun başlıca iki yararı vardır:

Doğum öncesi yüksek oranda kesif yem yemeğe alışan hayvanın işkembesi yüksek kesif yem tüketimine uygun hale gelmiştir. Doğumdan sonra başlayacak yüksek süt verimi nedeni ile verilmesi gereken çok miktardaki kesif yeme geçişte bir problem olmayacaktır. Diğer yararı ise doğumdan sonra hayvanın ihtiyacı olan besin maddeleri vücudunda depolenmış olacaktır.
Yani hayvan bir miktar besin maddesini vücudundaki depolardan kullanmak durumun-dadır. Özellikle de enerjiyi hemen bulmak zorundadır. Eksik olan enerji kas şekeri veya yağlardan sağlanır. Bunun için önce yağlar kullanılır. Eğer doğum öncesi dönemde hayvan çok yağlanmış ise bu fazla yağlar hızla kullanılır ve istenmeyen maddeler yani ketonlar açığa çıkar. Bu da ketozise sebeb olur. Bu nedenle erken kuru dönemde zayıf besleme gerekir. Halbuki bildiğiniz gibi hayvanlar yoğun da beslense 3 haftadan önce yağ biriktirmeye başlamaz. Bu nedenle doğuma 2-3 hafta kala yoğun besleme yapabiliriz.
Şayet hayvanlar doğum öncesi yoğun yeme rpalama 1 gibi) ortaya çıkacaktır. İşte doğum öncesi yeme alıştırmanın esas yararlarından biride budur. Yani hayvanın verdiği yüksek süte bağlı olarak yediği yemlerden aldığı enerji açığı az olacak ve vücut yağı veya kas şekerini kullanmasına gerek kalmayacaktır. Böylece ketosis gibi bir problemle karşılaşılmayacaktır. Çok yüksek verimli yaşlı hayvanlardan şüpheli olanlar için doğum sonrası 2-4 gün hayvan başına günde 2 kg şeker (meyve şekeri2) suda eritilip içirilebilir.

Bilindiği gibi doğum yapan hayvanlar ilk 2 gün yeterli yem yiyemez. Bu günlerde kesif yemi 5-6 kg'a azaltmak,bunun yanısıra kepek takviyesi yapmak gerekir. Kepek genelde hazım problemlerine yol açmayan bir yemdir. Üçüncü günden sonra yem arttırılıp kepek azaltılarak gerekli enerjiyi sağlayacak kesif yemlere geçilmelidir. Doğum sonrası birkaç gün oldukça kritiktir. Zira kısada olsa bir açlık dönemi söz konusudur. Yeme geçildiğinde işkembe asitliği artar ve en kritik dönemde arpalama ile karşılaşılabilir. Böyle bir durum çok tehlikelidir. Mutlaka önlem alınmalıdır. Bu dönemde özel katkı maddeleri kullanılabilir. İşkembe dendeli çalışıyorsa kesif yem arttırılmaya devam edilmelidir. Gübreden gözlenen işkembe denge-sinde bozulmaya rastlanacak olursa, kesif yemin arttırılmasına bir süre ara verilmelidir. Zaten dengesizlik yaratmamak için günde 1 kg'dan fazla artışlar yapılmamalıdır.
Doğumla başlayan süt verimi 3-6 haftada hızla yükselip en üst düzeylere ulaşır. Bu dönemde en üst düzeylerde süt verimine ulaşmak çok önemlidir.Zira en üst süt verimine erişilemez ise önemli süt kayıpları olur. Yani süt verimi sürekli alt seviyede kalır ve yüksek verime ulaşamaz. Bu nedenle doğum sonrası 3-6 haftalık dönemde hayvanlara yiyebildikleri kadar yoğun yemleme yapılmalı,bu dönemde ekonomi düşünülmemelidir.
Bilindiği gibi sığırlar genel olarak canlı ağırlıklarının % 2.5 ' u kadar kuru madde tüketir. Örneğin 500 kg ağırlığında bir hayvan 12.5 kg kuru madde tükedir. Ancak yemleme düzenli yapılırsa bu oran % 3' e hatta yüksek verimli hayvanlarda % 3.5' a kadar çıkabilmektedir. Gerçekten 50 kg süt veren bir hayvanın %2.5 kadar kuru madde ile yeterince beslemek mümkün değildir. Yani verim artıkça iştah da yükselir. Önemli olan işkembede dengeyi sağlayıp düzenli yem tüketimini sağlamaktır. Ancak 3 -6 haftadan sonra süte göre yem verilmelidir. Bu türden yemlere döl verimine önemli katkılar sağlar. Zira eksik enerji hormonal dengeyi olumsuz etkiler. Gebelikte geçikmeler meydana gelir. Bu nedenle de doğum sonrası dönemde yüksek enerji içeren bir besleme yapılması kaçınılmazdır. Bunu yapabilmek içinde düzenli bir yemlemenin ön koşul olduğu unutulmamalıdır.
*Hayvanları kuruya çıkarırken memeler kontrol edilmeli. Hastalık varsa memeler tedavi edilmeden kuruya çıkarılmamalıdır.
*Kuruda ineklere az kesif yem verilmeli, şişmanlama görülürse yem azaltılmalıdır.
*Doğuma 2-3 hafta kala ineklere verilen kesif yem her gün 0-5 kg olmak üzere artırılmalı, günde 8-10 kg'a kadar çıkarılmalıdır.
*Doğum sonrası ilk 3-6 hafta kesif yem her gün artırılmalı,en az üç hafta boyunca ineklere yiyebildiği kadar verilmelidir.
DİKKAT!
Kesif yem artırılırken, hayvanların kaba yemleride birlikte artırılmalıdır. Sadece kesif yem artırılırsa dende bozulur.
1)Arpalama: Aeidosis
2)Evde yapılmış reçelleri kullanabilirsiniz.

BU HABERLE İLGİLİ DİĞER GELİŞMELER

SEKTÖREL

>> Buğdayın yolculuğu ve form gıda

>> Süne zararlısı

>> Pamuğun tarihçesi ve çöküşü

>> Seralarda domates yetiştiriciliği

>> Erik yetiştiriciliği

>> Türk Tütüncü'lüğünün dünü, bugünü

>> Çukurova'da Alara Entegre Meyve Üretim Projesi

>> Makarna sanayi

>> Süt ineklerinin kuru dönemde beslenmesi

 
ANA SAYFAYA DÖN