SEKTÖREL

Ayhan BARUT

ZMO Adana Şubesi Başkanı

 Pamuğun tarihçesi ve çöküşü

İnsanlar tarafından tarımının yapılma tarihi çok eski dönemlere rastlayan pamuk, lifi işlenen ilk bitkidir. Pamuğun eski dünyadaki beşiği Hindistan da pamuk tarımının en az 5000 yıl önce yapıldığı, kumaş dokumasında kullanılmasının da M.Ö. 3000 yılına rastladığı arkeolojik kazılarda belirlenmiştir. Manejo-Daro da yapılan kazılarda gümüş vazolar içinde pamuktan dokunmuş harika kumaşlara rastlanmıştır. Pamuk hakkındaki ilk literatür de M.Ö15. asıra aittir M.Ö.8. asırda yazılan Manu Kanunlarında pamuktan söz edilmiş olup, en güvenilir kaynaktır. Burada pamuğa "Karpasi" denilmiştir. Arapça'da kutum İngilizce'de cotton, Fransızca'da coton, bizde ise pamuğa kozada denilmektedir. Manu kanunlarına göre pamuk rahipler tarafından tapınak bahçelerinde yetiştirilip , dini bir simge olarak pamuktan yapılma kumaş alınlarına yapıştırılmıştır. Pamuğun Akdeniz sahillerinde yetiştirilmesi ancak günümüzden 2200 yıl önce Pelepones yarımadasının batısında ki küçük bir adada (Elis Adası) ,başlamış büyük bir pamuk plantasyonu oluşturulmuş Akdeniz' in liman şehirlerinde dokunan pamuklu kumaşlar değer olarak altınla aynı kabul edilmiştir.

Ekonomik,önemi
Bitkisel bir tekstil hammaddesi olan pamuk değişik kullanım alanlarıyla ülkemiz ve dünya tarım, sanayi ve ticaretinde önemli bir konuma sahiptir. Dünya nüfusunun hızla artması, öte yandan sanayileşen ve kalkınan toplumlarda hayat seviyesinin yükselmesi pamuk tüketim ve gereksinimi arttırmıştır.Pamuğun bütünü yediveren koruk gibi, yada bir koyun gibi her şeyin den yararlanılabiliyor. Pamuk tohumundan küspe, pamuğundan elyafından iplik. Pamuğun çırçırından, posasından yakacak olarak her kısmı kullanılabilir.
Pamuk lifi kullanımı son verilere göre, tüm kullanılan lifler içerisinde %49luk bir paya sahip olup, tüketilen tekstil bitkileri içerisin de son 10 yıl içerisinde en yüksek olan liftir. Geçtiğimiz 30 yıl içerisinde toplam dünya pamuk tüketimi %50nin üzerinde artarak, yaklaşık 19 milyon tona ulaşmıştır. Kimyasal lifler hala tüketilen lifler içerisinde daha yüksek bir paya sahip olmalarına rağmen, insanların doğal maddelere olan tutkularının artması ve kimyasal liflere doğal liflerdeki bir çok özelliğin kazandırılamaması sebebiyle pamuk, cazibesini artan bir şekilde muhafaza etmektedir.
Tüm Ege Bölgesi pamuk ekim alanlarında delinte pamuk tohumluğunun kullanılması havlı tohuma nazaran miktarı yarıya düşürdüğü için yaklaşık 5000 ton/yıl civarındaki pamuk çekirdeğinin yağlık çiğit olarak değerlendirilerek ekonomiye kazandırılması sağlanmaktadır.
Pamuğun yan ürünü olan pamuk çekirdeğinin işlenerek değerlendirilmesi amacıyla 1955/56 iş yılında kurulan pamukyağı kombinası; margarin, deterjan, sabun, gliserin ve yağ asitleri ile ham yağ ünitelerinden oluşan dev bir tesistir.
1Kg Kütlü Pamuktan 600 gr çiğit, 180 gr ham yağ, 570 gr küspe, 100 gr lineer, 100 gr çiğit kabuğu, 360 gr lif pamuk elde edilir. Ayrıca pamuktan; iplik, dokuma, basma, ev tekstili ve konfeksiyon elde edilmektedir.
Ülkemizin Akdeniz, Ege ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde 2.375.000 ton Kütlü Pamuk Üretilmektedir. Üretilen bu Kütlü Pamuğun işlenmesi neticesinde 900.000 ton Preseli Pamuk, 1.377.000 ton Çiğit elde edilmektedir. Bu Çiğitten 247.000 ton Ham Yağ elde edilmektedir. Ayrıca 785.000 ton Çiğit Küspesi ile 137.000 ton Limter ve 137.000 ton Çiğit kabuğu elde edilmektedir. Bu şunu göstermektedir ki Pamuk tekstil hammaddesi olmaktan öte aynı zamanda çok önemli bir yağ bitkisi olup, Ülkemizin bitkisel yağ açığının büyük bir kısmını karşılamaktadır. Kütlü Pamuk bitkisel yağ elde etmek üzere üretilen bitkiler arasında 1.sırayı almaktadır. Hayvancılık sektörünün, yem sanayiinin hammaddesinin tamamını karşılamaktadır.
Dünyada 76 Ülkede pamuk tarımı yapılmaktadır. Ülkemizde Dünya Pamuk Ekim alanlarında 7.sırada, üretim yönünden 6.sırada bulunmasına rağmen dekara Lif verimi yönünden Dünya ortalamasının çok üzerinde olup, İsrail, Avusturalya ve Suriye'den sonra 4. sırada yer almaktadır. Dünya Ülkeleri ve Ülkemiz açısından en önemli Lif veren bitkilerden biri olan Pamuk, Lifi ile Tekstil Sanayiinin, Tohumunda içerdiği Yağ ve Protein ile Yağ ve Yem Sanayiinin önemli ham maddesini oluşturmaktadır.

Ülkemiz tarımının gözbebeği ve kalbi Çukurova Bölgesidir. Çukurova Bölgesindeki üreticilerin gözbebeği de pamuktur. Yanlış tarım politikaları sonucunda pamuk gözbebeği olmaktan çıkmış maalesef gözyaşı haline gelmiştir “ Ülkemizin ' beyaz altın ' olarak bilinen Çukurova Bölgesi artık bu özelliğini kaybetmiştir. Bölgenin esas ve ana ürünün olan kütlü pamuk yetiştiriciliğindeki sübvansiyonlar ve desteklemeler de her geçen yıl azalmaktadır ve hatta ortadan kaldırılmak istenmektedir. Yanlış tarım politikaları,üretim maliyetlerindeki girdi fiyatlarının aşırı yükselmesi, bölgeler arası farklı ve yanlış politikalar oluşturulması Çukurova'daki kütlü pamuk üretimini bitirme noktasına getirmiştir”.
Ülkemizde yetişen pamuğun son yıllarda tekstil sanayiinin ihtiyacını karşılayamaz hale gelmesinin sebebi; dünya piyasalarında pamuk fiyatının düşük olması , üretim maliyetlerinin yüksek rkiye de verilen teşvik primlerinin yetersiz olmasıdır. Bu nedenle pamuktan büyük kaçışlar yaşanmıştır.

IMF politikaları sonucunda tüm tarım ürünlerinde olduğu gibi özellikle pamuk ürününde olduğu gibi üretim alanları azalmaya başlamış, pamukta Türkiye dışa bağımlı hale gelmiştir. AB ve ABD'nin biriken stoklarını eritmek için Türkiye açık pazar haline getirilmiştir. Tekstil ve konfeksiyon sanayiinin ana hammaddesi olarak pamuk ülke ve bölge açısından çok önemli bir yere sahip tir. Ülke ihracatının yaklaşık % 40'ını ( 12 milyar dolar civarında ) tekstil ve konfeksiyon sanayisi oluşturmaktadır. Tekstil ve konfeksiyon sanayinin hammaddesi olan pamuk üretimi ise tüm tarımsal faaliyetler içerisinde en fazla darbe yiyen bir ürün konumunda bulunmaktadır.

Dünya ülkelerinde 1Kg kütlü pamuğa örneğin; Yunanistan da 52.4cent/kg, İspanyada 67cent/kg olarak teşvik primi verilmesi ülkemizde pamuğa sadece 2001 yılı rakamı ile 4 cente karşılık gelen teşvik primi pamuk üreticilerini mağdur etmiştir. Bundan dolayıdır ki pamuk üretimi son yıllarda büyük bir düşüşe uğramıştır.

Dolayısı ile hem tekstilcimizin dünya piyasasında rekabet etmesi hem de üreticimizin üretimini sürdürebilmesi ve ekim alanını arttırması için, diğer dünya ülkelerinde olduğu gibi pamuğa teşvik primi verilmelidir. Bu teşvik priminin ise miktarı en az 20cent/kg olup yine diğer ülkelerde olduğu gibi peşin ve nakden ödenmesi gerekmektedir.
Pamuk ta ortalama %20 oranında bulunan çiğit yağı ile bitkisel yağ, linteri ile de selüloz sanayinin hammaddesini teşkil etmekte, kalan aminoasitlerce zengin küspesi ise hayvan beslenmesine katkıda bulunmaktadır. Pamuk bitkisi dünyada soya fasulyesinden sonra ikinci önemli bitkisel yağ kaynağıdır. Dünya pamuk yağı üretimi 3,8-4,3 milyon ton arasında değişirken ülkemizde 130-150 bin ton arasında olup bitkisel yağ ihtiyacımızın %25 'ini karşılamakta olup ülke ham yağ ihtiyacımızı diğer ürünlerden elde edilen yağ ile birlikte tam karşılamamaktadır. Böylece her yıl 600 milyon dolar döviz ödeyerek ham yağ ithal
etmekteyiz. Ülkemizde üretilen tüm yağlık bitkilerin üretimini teşviklemeli ve desteklemeliyiz. Bu ürünlerin içerisinde önemli bir yere sahip olan pamuk teşvik pirimi ile desteklenmez ise pamuğu bundan böyle sadece eski Türk filmlerinde görebileceğiz.

BU HABERLE İLGİLİ DİĞER GELİşMELER

SEKTÖREL

>> Buğdayın yolculuğu ve form gıda

>> Süne zararlısı

>> Pamuğun tarihçesi ve çöküşü

>> Seralarda domates yetiştiriciliği

>> Erik yetiştiriciliği

>> Türk Tütüncü'lüğünün dünü, bugünü

>> Çukurova'da Alara Entegre Meyve Üretim Projesi

>> Makarna sanayi

>> Süt ineklerinin kuru dönemde beslenmesi

 
ANA SAYFAYA DÖN