|
Mısırın
ekonomik durumu
Doğrudan ve dolaylı olarak insan beslenme-sinin temel kaynaklarından biri olan mısır, dünya üzerinde en çok çalışmalar yapılan bir bitkidir. Çünkü pek çok ülke, hızlı nüfus artışına eşdeğer bir gıda üretimi gerçekleştirme çabası içindedir. Bir toplumda huzur ve güveni sağlamanın tek yolu, o toplumun karnını doyurmaktan geçer. FAO verilerine göre bugün dünya nüfusunun 1/3'ü de açtır. Bu nüfusun tamamını doyurmak için bugünkü üretimi katbekat artırmak gerekir. Günlük en çok tüketimi yapılan tahıllar içerisinde birim alanda verimi artırmaya en müsait bitki mısırdır. Çünkü mısır, toprak yüzeyine çıkıştan 3-4 ay gibi kısa bir süre sonra kendisini meydana getiren tohum gibi 600-1000 adet dane meydana getirir. Yani üretici deyimiyle “mısır, bire bin veren bir bitkidir”. Dünyada yaklaşık 139 milyon hektar ekim alanı bulunan mısır bitkisi, yine yaklaşık 602 milyon tonluk üretimi ile tahıl ürünlerinde buğdaydan sonra ikinci sırada yer almaktadır.(Çizelge:1) Türkiye'de 2002 yılı istatistiklerine göre mısır ekim alanı 575 bin hektar, üretimi 2,2 milyon ton ve ortalama verimi dekara 382 kg'dır. Buna göre mısır, ülkemiz tahıl üretiminde buğday ve arpadan sonra üçüncü sırada yer almaktadır. Dünyada mısır üreten 157 ülke arasında yurdumuz, mısır ekim alanı bakımından 34.ülke; toplam üretim bakımından 25. ülke ve birim alandan alınan verim açısından 44. ülke durumundadır. (Çizelge:1) Dünyada üretilen mısırın yaklaşık %27'si insan beslenmesinde ve kullanımında, %73'ü ise hayvan yemi olarak tüketilmektedir. Bu tüketilen oran, ülkelerin gelişmişlik durumuna göre değişmektedir. Örneğin bizim gibi gelişmekte olan ülkelerde, üretilen mısırın % 45,9'u hayvan beslenmesinde, %54,1'i insan beslenmesinde ve sanayi hammaddesi olarak kullanılırken; gelişmiş ülkelerde hayvan yeminin payı %88,9'a ulaşmakta hatta bu oran ABD'de %90'a yükselmektedir.Dünyada insan beslenmesinde tüketilen günlük kalorinin %11,1'mısır bitkisinden sağla-maktadır. Bu oran gelişmiş ülkelerde %4'e düşerken, Meksika ve Orta Amerika gibi ülkelerde de %27'ye kadar çıkabilmektedir. Öte yandan birim alandan yüksek verim alınabilen, yetiştirme tekniği, hasat, nakliye ve depolama gibi işlemlerinin kolay, yıldan yıla üretim ve fiyat araştırmalarının oldukça dengeli oluşu ve ıslah yoluyla sürekli gelişme özelliğine sahip olması nedenleriyle mısırın endüstride kullanımı diğer tahıllara göre artmış ve gün geçtikçe de artacaktır. sahip olması nedenleriyle mısırın endüstride kullanımı diğer tahıllara göre artmış ve gün geçtikçe de artacaktır.Ülkemizin mısır ihtiyacı göz önünde bulundurulduğunda (insan yiyeceği, yem sanayinde katkı maddesi, nişasta-glikoz sanayi hammaddesi ve tohumluk) ileriki yıllarda Türkiye mısır tüketim miktarı (Çizelge:2) gibi tahmin edilmektedir. Buna göre yurdumuzda 2002 yılında mısır üretimi 2 milyon 200 bin ton olup Çizelge:2'deki verilere göre yaklaşık 1 milyon 71 bin 10 ton mısır açığı bulunmaktadır. İhtiyacı karşılayabilmek
için 2003 yılı içinde bir milyon ton dolayında bir mısır ithalatı
söz konusudur. Önümüzdeki yıllarda nüfus artışı da göz önüne alındığında
tüketim, üretime göre çok daha fazla olacaktır. Teknik olarak
mısır üretim alanları az da olsa genişletilerek (değişik bölgelerde
ekim nöbetine sokarak) ve ayrıca birim alandan mısır verim artışını
sağlayarak mısır açığı minimuma iner. Ancak sonuç kısmındaki önerileri
hükümetler göz önünde bulundurmak kaydıyla bu üretim artırılabilir. Mısır tanesinin içeriği Mısır tanesinin kuru madde üzerinden fiziksel bileşimi Çizelge:3'te; kimyasal bileşimi Çizelge:4'te ve mısırın mineral element içeriği de Çizelge:5'te özet olarak verilmiştir. Tanede ayrıca birtakım vitaminler yer alır. Vitaminler genellikle endospermin aleuron tabakasında bulunur. Örneğin; sarı taneli mısırlarda Provitamin A (karotin) fazladır. Sanayide mısır hammaddesinden elde edilen ürünler ve kullanım alanları Nişastalar: duvar tahtası yapımında, izolasyonda, akustik yapılarda ve buna benzer yerlerde kullanımı nedenleriyle mısır nişastası önemli bir sanayi ürünüdür. Şekerli ürünler: Mısır şırasının kullanıldığı alanlar: Fermantasyon yeteneği yüksek, kristalize olmayan şuruplar bira sanayinde ve çok tipik içeceklerde tatlandırıcı olarak kullanılır. Üretilen mısır şırasının
yaklaşık %5'i mürekkep, ayakkabı boyası, tekstil parlatmada, yapıştırıcı
ve ilaç sanayi ile deri işlemede kullanılır. Tıpta, mısır ürünü olan dekstroz(glukoz) çok iyi bilinen sorunlu beslenmede kullanılır. Glukoz, bazı işlemlerle sorbitol'a dönüştürülür. Sorbitol , sentetik C vitamini üretiminde ve diğer kimyasal sentezlerde bir ara maddesi olarak kullanılır. Mısır yağı: Tıp otoritelerinin önermiş olduğu sature olmayan yağ asitlerinin yüksek oranda içerdiği için mısır yağı çok popülerdir. Sature olmayan yağlar, kanın kolestrol seviyesini düşürür. Fermantasyon ürünleri: Ayrıca bazı fermantasyon ürünleri antibiyotik yapımında kullanılır. Mısırın kullanıldığı başlıca antibiyotikler: peniciline, neomycin, bacitracin, streptomycin, ve tetracyline olmak üzere yaklaşık 85 antibiyotik üretiminde mısır kullanılmaktadır. Mısır fermantasyonundan elde edilen kimyasal-ların sayısı 18'i bulur. En önemlileri citric asit, glutemic asit, lactic asit ve Iysine'dir. Mısırdan yapılan bazı diğer kimyasalların başında ethanol gelir.Mısır fermantasyonlarından elde edilen en önemli vitaminler B2 (riboflavin) ve B12 (Cobalmide) dir. Altmıştan fazla ticari üründe yer alan ve mısırdan üretilen yaklaşık 14 ticari enzim mevcuttur. Örneğin; tatlıların yapımında yer alan fungal veya bakteriyal olarak alpha-amylase ve glucose-isomarase gibi önemli enzimler mısır nişastasından elde edilir. Diğer enzimler değişik besinlerin, deterjanların ve peynirin yapımında ve etin işlenmesinde kullanılır. 
bölgelerde ekim nöbetine girmesi teşvik edilerek hem çiftçiye kolay elde edilen bir ürün üretme imkanı sağlanmış olur ve hem de üretim alanları genişletilerek toplam mısır üretimi artırılmış olur. 3-Aslında yurdumuzun mısır yetiştirilmesine
elverişli bazı ekolojik bölgelerde Örneğin: Akdeniz ve Ege'de
verim yer yer yüksektir. Ancak, yurdumuzda mısır yetiştiriciliği
bu bölgelerin çok dışına taşmıştır. Yani tüm illerimizde mısır
az çok bilinçsiz yetiştiril-mektedir. Çünkü çoğu illerimizin iklimi,
mısır yetiştirmeye (kimi yerde 1.ürün, kimi yerde de hem 1. ürün
hemde 2.ürün) elverişlidir. Ancak kıyı bölgelerimiz dışındaki
birçok ilde teknik olarak mısır üretimi yapılmamaktadır. Bu illerin
çoğunda açık tozlanan, verim potansiyeli düşük mısır çeşitleri
sulamaksızın ve Özellikle melez mısır çeşitlerinin, entansif yetiştirme koşullarında sağladığı verim çok yüksektir. Yüzyılımızda yoğun ıslah çalışma-larıyla verim potansiyeli belirgin biçimde artırılmış olan mısırda yüksek verim, bu çeşitlerin istediği modern yetiştirme tekniğinin uygulanmasıyla gerçekleşebilmektedir. Bunun için Türkiye'de düşük üretim potansiyelini, üreticilere modern yetiştirme tekniklerini öğreterek bugünkünün birkaç katına çıkarmak mümkündür. 4-Son olarak, yeni çıkartılan Şeker Yasasının tekrar gözden geçirilmesiyle, yani yasada yapılacak bazı değişikliklerle mevcut mısır üretim potansiyeli artırılabilir. Örneğin; 4 Nisan 2001 tarihinde yürürlüğe giren 4634 nolu “Şeker Kanunu” nişasta sanayi ürünü olan glikoz ve fruktoz'u da kapsamaktadır. Kanunun amacı, 1. maddesinde belirtildiği gibi
“Türkiye'de yurtiçi talebin yurtiçi arzla karşılanması” Mısır üretimini artırmanın yolları Mısırın alım-satım taban fiyatı TMO tarafından açıklanır. Eskiden tek alıcısı TMO iken; şimdi daha çok serbest piyasadan alıcı bulmaktadır. Serbest piyasa alımı artırırsa, mısır üretimi
de gittikçe artar. Çünkü, bugün Türkiye de verim ortalaması dekara
yaklaşık 382 kg'dır. Oysa bu ortalama dünya ortalamasının %12
altındadır (Çizelge:1). Aşağı yukarı yurdumuz ile aynı iklime
ve aynı yetiştirme koşullarına sahip olan Yunanistan ve İtalya'da
bu rakamlar sırasıyla 952 ve 1094 kilogramdır. Oysa yurdumuzda
mısır verimini dekara 200 kilogram daha yükseltebilsek, ekim alanlarını
hiç genişletme-den üretimde yaklaşık 1 milyon tonun üzerinde bir
artış sağlanabilir. Bu rakam da, bugünkü mısır açığını kapatmış
olur. 2-Ekim nöbetinde yer alacak önemli bir bitki olması nedeniyle, iklimi müsait yerlerde ekim nöbetine sokarak özellikle şeker pancarı ekilen bölgelerde ekim nöbetine girmesi teşvik edilerek hem çiftçiye kolay elde edilen bir ürün üretme imkanı sağlanmış olur ve hem de üretim alanları genişletilerek toplam mısır üretimi artırılmış olur. 3-Aslında yurdumuzun mısır yetiştirilmesine elverişli bazı ekolojik bölgelerde Örneğin: Akdeniz ve Ege'de verim yer yer yüksektir. Ancak, yurdumuzda mısır yetiştiriciliği bu bölgelerin çok dışına taşmıştır. Yani tüm illerimizde mısır az çok bilinçsiz yetiştiril-mektedir. Çünkü çoğu illerimizin iklimi, mısır yetiştirmeye (kimi yerde 1.ürün, kimi yerde de hem 1. ürün hemde 2.ürün) elverişlidir. Ancak kıyı bölgelerimiz dışındaki birçok ilde teknik olarak mısır üretimi yapılmamaktadır. Bu illerin çoğunda açık tozlanan, verim potansiyeli düşük mısır çeşitleri sulamaksızın ve gübrelemeksizin geleneksel yöntemlerle yetiştirilmektedir. Kıyı bölgelerimiz dışındaki bölgelerimizde mısırın sulama, ekim nöbeti, yetiştirme tekniği (ekim zamanı ve şekli, gübreleme vs) ve çeşit sorunları açıkça ortaya konulup çözüm-lenmemiştir. Bunun içindir ki Türkiye'de birim alandan elde edilen verim hem dünya ortalama-sından hem de bazı ülkelerin ortalamasından daha düşüktür. sorunları açıkça ortaya konulup çözüm-lenmemiştir. Bunun içindir ki Türkiye'de birim alandan elde edilen verim hem dünya ortalama-sından hem de bazı ülkelerin ortalamasından daha düşüktür.Özellikle melez mısır çeşitlerinin, entansif yetiştirme koşullarında sağladığı verim çok yüksektir. Yüzyılımızda yoğun ıslah çalışma-larıyla verim potansiyeli belirgin biçimde artırılmış olan mısırda yüksek verim, bu çeşitlerin istediği modern yetiştirme tekniğinin uygulanmasıyla gerçekleşebilmektedir. Bunun için Türkiye'de düşük üretim potansiyelini, üreticilere modern yetiştirme tekniklerini öğreterek bugünkünün birkaç katına çıkarmak mümkündür. 4-Son olarak, yeni çıkartılan Şeker Yasasının tekrar gözden geçirilmesiyle, yani yasada yapılacak bazı değişikliklerle mevcut mısır üretim potansiyeli artırılabilir. Örneğin; 4 Nisan 2001 tarihinde yürürlüğe giren 4634 nolu “Şeker Kanunu” nişasta sanayi ürünü olan glikoz ve fruktoz'u da kapsamaktadır. Kanunun amacı, 1. maddesinde belirtildiği gibi “Türkiye'de yurtiçi talebin yurtiçi arzla karşılanması” şeklinde ifade edilmiştir. Bu amaç, son yıllarda ülke talebinin çok üzerinde ve kontrolsüz olarak üretilen şeker pancarının mecburen şekere dönüşmesi sonucunda piyasası olmadığı için maliyetinin çok altında ihraç etmek zorunda kaldığımız ve neticede ülke ekonomisini her yıl 500 ila 700 milyon dolar zarara uğratan pancar şekeri üretminin kontrol altına alınması için bu yasa konulmuştur.
Ancak Şeker Kanunu nişasta sanayini olumsuz etkilemiştir. Mevcut olumsuzlukların kısmen düzeltilebilmesi için yeni çıkan Şeker Kanununu da ve yönetmeliğinde yapılması gereken bazı kalıcı düzenlemeleri aşağıdaki maddeler halinde düzeltmek mümkündür: 1-Kanunun amacı, 1. maddesinde Türkiye'de yurtiçi talebin yurtiçi karşılanması şeklinde ifade edilmiştir. Bu amaca uygun olarak şeker pancarı kökenli sakaroz için olduğu gibi nişasta bazlı fruktoz için de kota, yurtiçi talebe uygun belirlenmeli ve Türkiye A kotasınaendeksli yüzdesel kısıtlamalar iptal edilmelidir. 2-Şeker Kanunu kapsamına neden ve nasıl girdiği kimse tarafından anlaşılmayan nişasta bazlı glikoz (Türkiye, glikozu Şeker Kanunu kapsamına alan tek ülkedir), kesinlikle şeker ile rekabet eden bir ürün olmayıp tamamen şeker pancarından elde edilen şekerin bir tamamlayıcısıdır. Glikoz, Avrupa şeker rejimi içinde de yer almamaktadır. Türkiye'de Gıda Sanayinin zaruri ihtiyaçlarına cevap vermek ve Avrupa Birliği Şeker Rejimi ile paralel uygulama içinde olabilmek için nişasta kökenli olan Glikoz, Şeker Kanunu kapsamından çıkarılma-lıdır. Sanayinin zaruri ihtiyaçlarına cevap vermek ve Avrupa Birliği Şeker Rejimi ile paralel uygulama içinde olabilmek için nişasta kökenli olan Glikoz, Şeker Kanunu kapsamından çıkarılma-lıdır.3-Çünkü Kanun kapsamında yer alan Glikoz ve Fruktoz'un ne nitelik ve ne de nicelik açısından pancar şekeri ile birebir değerlendirilmesi mümkün değildir.. Şeker pancarından elde edilen 1 kilogram şeker % 100 kuru madde içermesine rağmen, nişasta bazlı sıvı olarak ticareti yapılan glukoz ve fruktoz yaklaşık %75 kuru madde içermektedir. Yani diğer bir ifadeyle ağırlıklarının % 25'i sudur. Kanun tamamen pancardan elde edilen şekeri temel alınarak hazırlandığı için kuru maddenin ağırlığını göz önüne almaktadır. Bu bakımdan çıkan kanun önünde pancardan elde edilen şekerle nişastadan elde edilen fruktoz ve glikoz'un aynı paydada değerlendirilebilmesi için hepsinin kuru madde paydasına getirilmesi, dolaysıyla çıkarılan kanun ve yönetmeliğin yeniden ele alınarak kuru madde düzenlenmesinin eklenmesi gerekir. 4-Aynı şekilde, pancardan elde edilen şekerin tatlandırma gücü 100 kabul edilirse, nişasta bazlı glikoz ve fruktozun tatlandırma güçleri sırası % 45 ve % 95'tir. Kota uygulamasında farklı ürünlerin eşit şekilde değerlendirilebilmesi için, Sanayi Bakanlığı mevcut yönetmeliğe ek olarak yeniden bu maddelerin tatlandırma düzenlemesine mutlak yere verecek yeni bir yönetmelik çıkarmalıdır. İlgili Şeker Kanunu ve Yönetmeliğinde bu düzenlemeler yapıldığı takdirde, hem bir haksız rekabetin önüne geçilmiş olacak ve hem de nişasta üreticilerinin dolaysıyla mısır üreticilerinin önü açılmış olacaktır. Sonuç: 
Kaynaklar:
|
Kısaca tohumluk dediğimiz ve her |
