SEKTÖREL

SIĞIRDA BOYNUZ KÖRELTME

Boynuz darbeleri, karkas, deri ve memelerde yara ve berelere sebep olmakta ve bu yolla sığır yetiştiriciliğinde büyük parasal kayıplara neden olmaktadır. Boynuzlu bir hayvana herhangi bir muamele yapmak oldukça tehlikeli olup, ayrıca ahırda ve özellikle yemliklerde daha çok yere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu nedenlerden dolayı boynuz entansif sığır yetiştiriciliğinde istenen bir özellik olmayıp uygun bir metotla, köreltilmesi istenir.

Bu nedenle, çok eski zamanlardan beri boynuzların gelişmesini önlemek ve mevcut boynuzları köreltmek amacıyla çeşitli metotlar geliştirilmeye çalışılmıştır. Sığırda boynuz köreltme başlıca iki şekilde yapılabilir. Bunlardan birincisi genetik olarak boynuzsuz sığırların yetiştirilmesi ikincisi ise dışarıdan müdahale ile boynuzların köreltilmesi yoludur.

Erkek ve dişi buzağılar, doğdukları zaman boynuzları henüz çıkmamıştır. Boynuz, zaman içinde gelişip sertleşmekte, tırnak benzeri bir yapı olan boynuzu oluşturmaktadır.

Keratin yapı oluşmadan, bir başka anlatıma, boynuz tam gelişmeden, köreltmek en kolay ve en uygun yoldur. Şekil 1'de yeni doğmuş bir buzağıda boynuz çıkıntısının yeri

görülmektedir. Boynuz köreltme en kolay ve en uygun bu dönemde yapılabilir.

Şekil 1. Buzağıda Boynuz Çıkıntısı

Buzağılarda boynuz köreltme uygulamasının, doğumdan sonraki 2 ay içerisinde ve sütten kesimden yaklaşık olarak 3 hafta kadar önce yapılmış olması önerilmektedir. Boynuz köreltme işlemi, buzağı için acı verici ve zor bir uygulama olup bu stresi en aza indirmek gerekir.

Boynuz köreltme işlemi sığır üzerinde stres yaratan bir işlem olup, ergin sığırda gençlere göre daha fazla stres oluşturmakta ve özellikle yaşlı sığırlarda boynuz köreltmenin etkisi daha uzun süre devam etmektedir. Boynuz büyüdükçe kesilip çıkarılacak olan boynuzun yerinde açılan yaranın iyileşme süresi de uzamakta ve hayvan daha fazla etkilenmektedir. Ayrıca boynuz köreltmek amacıyla kullanılan metot da hayvanın etkilenme düzeyini belirlemede önemli bir diğer faktörü oluşturmaktadır. Boynuz köreltme metotları içerisinde, çeşitli aletler kullanarak (boynuz testeresi, boynuz kesme kerpeteni veya boynuz kesme makası) kesmek yada oyacak ile boynuzun oyularak yontulması hayvanın daha çok etkilenmesine sebep olmaktadır. Ancak, ileri yaşta olup boynuzları köreltilmemiş sığırlarda, bu metotların kullanılma zorunluluğu da söz konusudur.

Tüm bu nedenlerden dolayı, sığırda boynuz köreltme işleminin mümkün olduğunca erken yaşta yapılmasının, hem yetiştiriciye kolaylık sağlaması hem de hayvanın daha az etkilenmesi bakımından büyük yarar vardır.

Sığırda boynuz köreltme metotları içerisinde en yaygın olarak kullanılanı elektrikli veya ateşte kızdırılan özel dağlama aleti (Şekil 2) ile dağlamadır. Ancak Boynuz köreltme metotları içinde en az acı verici olanı ve en kolayı ise kimyasal maddelerle boynuz çıkışının engellenmesidir. Boynuz köreltmede kullanılan metotlar, aletler ve metodun kısa açıklaması ile hangi yaş gruplarında kullanılabileceği Şekil 2'de şematik olarak özetlenmiştir.

Boynuz gelişimi arttıkça kanama riski artar bu nedenle yaşlı sığırlarda işlem yapılırken kanama riskine karşı hazırlıklı olmak gerekir. Bunun için, kanamayı azaltmak

için kesilen boynuzun yerinde açılan yarada ki kan damarlarını bağlamak, tampon uygulamak ve yarayı dağlamak sonuç verebilir

Dağlama aleti (8-60 günlük yaşlar arası): Birinci alet boynuzu içine alacak ve yüksüğe benzer şekilde boynuz köreltme aleti, ikincisi ise elektrikle ısıtılan boynuz köreltme aletini göstermektedir.

Boynuz tüpü (2 ay-3 aylık yaşlar arası): İçi boş ancak uçları çok keskin olan bu alet ile boynuzlar kesilir

Boynuz kaşığı 3-5 aylık yaşlı danalarda boynuzlar boynuz kaşığı ile köreltilebilir.

Boynuz makası 5-12 aylık yaşı sığırlarda boynuzlar, boynuz makası ile köreltilebilir Ancak bunların daha küçük tipleri de bulunmakta olup, kimyasal maddeler veya dağlama yolu ile köreltme yaşı geçmiş buzağılarda da kullanılabilmektedir.

Boynuz Kesme Kerpeteni: İki yaşından daha büyük olan sığırlarda pense ile boynuz kısaltılabilir. Hızlı ve etkili olup az acı verir.

Testereler: İki yaşından daha büyük sığırlarda boynuz testere ile kısaltılabilir. Bu amaçla normal testereler kullanılabileceği gibi elektrikli testerelerde kullanılabilir.

Elastratör: Boynuz köreltme amacı ile elastratörler de kullanılmaktadır. Küçük ve çok sert bir lastik halkanın özel pensesi ile boynuza geçirilerek yapılır. Zamanla lastik halkanın takıldığı yerden, boynuzun incelmesi ve sonunda düşmesi beklenir

Şekil 2. Sığırda Boynuz Köreltme Aletleri

Kimyasal Maddelerle Boynuz Köreltme: Bu yolla 7-10 günlük yaşa kadar olan buzağıların boynuzlarının köreltilmesi mümkünüdür.

Kullanılan Kimyasal Maddeler: Uygulamada, bu metotla boynuz köreltmek için Sodyum Hidroksit (NaOH) ve Potasyum Hidroksit (KOH) gibi yakıcı kimyasal maddeler kullanılmaktadır. Ancak bu maddelerin bu amaçla kullanılabilmesi, muamele görerek özel krem veya kostik çubuklar haline dönüştürülmüş olmasını gerektirir. Bu nedenle, hayvancılıkla ilgili malzemeleri imal edip satan firmalar vasıtasıyla temin edilmesi mümkündür.

Uygulama: Kimyasal maddeler boynuz çıkıntısının hemen etrafını

çevreleyen boynuzun büyümesini sağlayan hücreleri etkileyecek şekilde işlem yapılmalıdır. Öncelikle buzağıda boynuzun çıkacağı yerlerde hissedilen boynuz çıkıntıları etrafında yer alan tüyler bir makas yardımıyla kırkılır (Şekil 3).

Şekil 3. Boynuz Çıkıntısı Etrafındaki Kılların Kesilmesi

Kimyasal maddenin sürülmesi sırasında yakıcı kimyasalın deriye temas etmemesi ve deriye zarar vermemesi için çok dikkatli olunması gerekir. Eğer bu yakıcı kostik madde göze temas edecek olursa gözü kör edebilir. Bunu önlemenin en iyi yolu, vazelin veya gress yağı ile halka şeklinde yolu boynuz çıkıntısının etrafının iyice yağlanmasıdır.

Yağdan oluşturulan bu halka kostik maddenin dışarı taşıp zarar vermesini önler.

Kimayasal madde içeren çubuk, boynuz çıkıntısı üzerine dairevi hareketlerle ovularak sürülür (Şekil 4). Kimyasal madde içeren çubuğun, boynuz çıkıntısı üzerine sürülmesi işlemi, bastırarak sürülen yerin hafif tahriş olmasını sağlayacak şekilde yapılması daha etkili sonuç verir

Sekil 4. Boynuz Çıkıntısı Etrafına Kimyasal Madde Sürülmesi

Dağlama (8-60 günlük yaşlar arası): Ateşte kızdırılmış demir veya elektrikle ısıtılmış boynuz köreltme aletleri ile (Şekil 5) boynuzların ısı etkisi ile dağlanması esasına dayanır. Yeterince kızdırılmış alet buzağının boynuz çıkıntısı üzerine, aletin özelliğine ve boynuzun gelişme durumuna göre 20-50 saniye arasında bir süre bastırarak uygulanır

Şekil 5. Elektrikli Alet ile Boynuz Köreltme

Aşırı baskı ve gerekenden daha uzun süre boynuz çıkıntısı üzerine bastırılması buzağının kafatasına zararlı etkide bulunabilir.

Sonuç olarak, boynuz köreltme entansif sığırı yetiştiriciliğinde ihmal edilmemesi gereken bir uygulamadır. En çok tavsiye edilen, kolay ve ucuz olan yol dağlama yolu ile boynuzların köreltilmesidir. İleri yaşlı sığırlarda, boynuz köreltme uygulamaları, zor, hayvan için acı verici ve stresli bir iş olup boynuzların, mümkün olduğunca erken dönemde köreltilmesi tercih edilmelidir

BU HABERLE İLGİLİ DİĞER GELİŞMELER

Haber listemize üye olup tarım sektöründeki haberlere, geliştirici herkese açık tartışma platfomlarına katılabilirsiniz.
.

	Mail adresinizi sol aşağıya yazın ve "Listeye Gir" butonuna tıklayın.
	Karşınıza gelecek sayfadaki formu eksiksiz doldurun.

SEKTÖREL

>> Arama Çalışması Toplantı Sonuçları

>> Pamuk Uluslararası İstişare
>> Komitesi Pamukta Önemli Kararlar
>> Aldı

>> Bütün Dünya Kullanıyor "Don
>> Pervaneleri"

>> Hazera Toros'tan Tarla Günleri

>> Meme Dezenfektanları ve Mastitis

>> Sığırda boynuz köreltme

ANA SAYFAYA DÖN

Şekil-1

Şekil-2

Şekil-3

Şekil-4

Şekil-5