SEKTÖREL

Prof. Dr. İbrahim ORTAŞ
Ç.Ü. Ziraat Fak. Toprak Böl.

Prof. Dr. Zülküf Kaya
Ç.Ü. Ziraat Fak. Toprak Böl.

Turunçgil Beslenmesi Yönünden Temel Sorunlar

Çukurova Bölgesi toprakları ana materyal ve iklim özeliklerinden kaynaklanan yüksek pH ve kireç düzeyi nedeniyle başta fosfor, çinko, demir ve mangan olmak üzere bitki besin elementlerinin büyük bölümünün bitki tarafından alınması güçleşmektedir. Bölge topraklarının başta verimliliği olmak üzere toprak drenajı, tuzluluk ve diğer toprak faktörlerinin turunçgil üretimi ve kalitesi üzerinde önemli etkisi bulunmaktadır.

Turunçgil meyve ağaçlarının gübrelenmesinde toprak yapısı, kullanılan anaç, bitki türü ve çeşidi ve ağacın yaşı yanı sıra beklenen verim durumu da etkili olmaktadır.Ayrıca doğal olarak toprak ve bitki analiz sonuçlarına bağlı olarak gübre dozlarının hesaplanmasında toprağın tekstürü ve kireç içeriği de dikkate alınmalıdır.

Azotlu gübreleme
Azot turuçgil bitkisinin verim ve kalitesini direkt etkileyen bir besin elementidir. Azot eksikliğinde başta gelişmesini tamamlamış alt yapraklarda yeşil-sarımsı renkten solgunluk belirtisine kadar bir dizi görüntü ortay çıkar. Bitki bodur kalır. İlerleyen durumlarda meyve dökülmesi ve dokularda ölüm belirtileri görülür.

Turunçgiller de azotlu gübrelemede ilk dikilecek bahçelerde fide başına saf azot olarak ağaç başına 100 g N/ağaç olarak uygulanması gerekir. Azotlu gübreler ikiye bölünerek kullanılmalıdır; ilk yarısı şubatta ikinci yarısı haziran başında (1. sulamada) uygulanmalıdır. Azot dozu olarak portakal ve limon için yaklaşık olarak ağacın her bir yaşı için bir büyüme döneminde 100 gram azot önerilebilir. Ancak mandarinlerde bu doz biraz azaltılabilir (80 g ağaç başına ve 10 yaşındaki ağaca da 800 gr/yıl olarak uygulanabilir), greyfurtlarda ise biraz artırılabilir (en çok %25 kadar). Bu şekilde hesaplama 10 yaşından küçük ağaçlara önerilir. Azotlu gübre olarak amonyum sülfat tercih edilmelidir ancak diğer azotlu gübreler de uygulanabilir. Diğer taraftan meyve ağaçlarında temmuz ayından sonra azot uygulaması tavsiye edilmez çünkü meyve kalitesinde ve dayanıklılığında olumsuzluklara yol açabilir. Eğer damlama sulama yapılıyorsa ağaç başına uygulanacak olan 100 g N/ağaç başına saf azot Şubat-Ekim ayları arasında eşit bir şekilde uygulanması gerekir.

Uygulanacak N formaları ise Şubat döneminde tercihen amoniumsülfat ((NH4)2SO4), eğer fosforlu gübre uygulanacaksa monoamonum-fosfat (MAP) veya diamonumfosfat (DAP) uygulaması ile fosfor yanında azotlu gübre ihtiyacı da sağlanmış olur. Haziran başında uygulanacak olan ikinci dilim N gübresi için ise eğer toprağa karıştırma imkanı var ise amoniumsülfat ((NH4)2SO4) eğer yüzeye serpilecek ise amoniumnitrat (NH4NO3) gübresi uygulanabilir. Azotlu gübrelerden amonyum kökenli gübreler alkali karakterli topraklarda hızla NH3 amonyum olarak kayba uğradıkları için mümkünse toprak ile karıştırılmalıdır. Ancak gübreler toprak ile karıştırılırken yüzeye çok yakın olan ince kılcal köklerin zedelenme-mesine özen gösterilmelidir.

Fosforlu Gübreme (P)
Fosfor narenciye bitkilerinde fotosentez mekanizmasının işlemesi ve oluşan metabolitlerin taşınmasında doğrudan rol alması nedeniyle verim ve kaliteye doğrudan etki etmektedir. P noksanlığında yaprakların olgunlaşması gecikmekte, yapraklar rengarenk alacalı bir yapıdan koyu yeşile kadar bir görüntü sergilemektedirler. Meyveler olgunlaşmadan dökülme belirtisi de gösterebilirler.

Fosforlu gübreleme ve doz ayarlanması mutlaka toprak analiz sonuçlarına göre yapılmalıdır. Toprak analiz sonucuna göre eğer topraktaki P içeriği az ise ( 5 mg P /kg'dan az) ilk fidan dikiminde fidan başına 50 gr/ağaç olarak uygulanır ve 10 yaşına kadar her yıl 50 gr/ağaç başına hesabıyla artan oranda uygulama yapılır ve 10 yaşından sonra bu değer sabitlenir. P gübre kaynağı olarak süper fosfat, TSP, MAP ve DAP gübreleri kullanılabilir. 15-15-15 olarak bilinen kompoze gübreler klor (Cl) içermiyorsa kullanılabilir.

Potasyumlu gübreleme (K)
Potasyum verim, meyvenin büyüklüğü ve kalitesi üzerinde doğrudan etkili olmaktadır. Potasyumlu gübreleme mutlaka toprak analizi sonucuna dayandırılması gerekir. Toprakta 20 kg K/da'dan daha düşük düzeyde potasyum bulunuyorsa aynen fosforlu gübrelemede olduğu gibi ilk fidan dikiminde 50 gr K/ağaç şeklinde uygulanabilir. K kaynağı olarak K2SO4 veya Cl içermeyen 15-15-15 gübresi kullanılabilir. KNO3 pahalı olması nedeniyle ekonomik olmadığı için çiftçiler tarafından benimsenmediği gibi araştırıcılar tarafından da önerilmemektedir.

Mikro elementler
Turunçgillerde sıkça rastlanan çinko ve demir klorozunun (sararma) çeşitli nedenleri olabilir. Demir toprak analiz sonuçlarına göre 4-5 mg Fe/kg değerinden daha düşük düzeyde ise gübreleme önerileri yapılabilir. Uygulama dozları ağaç başına 25-250 gr Fe/ağaç demir sülfat (FeSO4) önerilebilir. İyi yanmış çiftlik gübresi, kompost ve elementel S ile birlikte demir uygulanabilir. Demir gübrelemesinde topraktan organik madde karışımı mutlaka önerilmektedir. Bu karışıma ek olarak kükürtlü bileşiklerde önerilebilir.

Çinko (Zn)
Çinko gübrelemesi toprak analiz sonuçlarına göre (0.5 mg Zn /kg toprak) eksikliği durumunda ağaç başına ağacın yaşına göre 25-250 gr çinko sülfat, organik madde ile birlikte toprağa uygulanabilir.

Organik Gübreler
Çukurova bölgesindeki gibi iklim ve toprak özelliklerine bağlı olarak genelde organik madde içeriği düşük olan topraklarda organik madde ilavesi önem arz etmektedir. Temin edildiği taktirde düzenli olarak iyi yanmış çiftlik gübresi, bitki artıklarından yapılmış komposttan ağaç başına (yetişkin ağaç) 20-80 kg uygulanabilir. Diğer organik gübrelerin ise içeriklerine göre uygulanması gerekir. Örneğin yanmış tavuk gübresi içerisindeki yüksek P'den dolayı onda bir kadar daha düşük dozda uygulanması önerilmektedir.

Diğer meyve ağaçları
Şeftali,/Nektarın, erik, kayısı ve hurma gibi bölgede yetiştirilen meyve ağaçlarının gübrelenmesi verim beklentisi ve toprak analiz sonuçları doğrultusunda turunçgillere benzer şekilde yapılabilir ancak verim değeri turunçgillere göre biraz daha düşük düzeyde gerçekleştiği için gübrelerin daha düşük oranda uygulanması gerekir.

 

Kendinizi Mail listemize ekleyin sitemiz ve sektörle ilgili gelişmelerden sizide haberdar edelim.

>> Ülkemiz turuncgil tarımının yapısı ve son yıllardaki bazı gelişmeleri

>> Üretici de tüketici de zor durumda...

>> Turunçgil beslenmesi yönünden temel sorunlar

>> Su ürünleri

>> Keçi boynuzu

 
ANA SAYFAYA DÖN