ARAŞTIRMA
Araş. Gör. Çetin KADAKAL
Pamukkale Ünv. Gıda Müh. Blm.
Prof.
Dr. Sebahattin NAS
Pamukkale
Ünv. Gıda Müh. Blm.
Kuşburnu Deyip
Geçmeyin
Kuşburnu (Rosaceae familyası) meyvesi, insan beslenmesi
açısından önemli vitamin, mineral ve karbonhidratları içermektedir.
Kuşburnunun besleyici değerinin yanı sıra, çeşitli rahatsızlıklara
karşı bünyeyi koruyucu, kısmen de çeşitli rahatsızlıkları tedavi
edici özellikleri vardır. Kuşburnu meyveleri gıda sanayinde değişik
ürünlere (meyve suyu, reçel, marmelat, püre, komposto, çay) işlendiği
gibi bebek gıdaları, meyve suları, yoğurt, süt gibi gıdaların
vitamince zenginleştirilmesinde de kullanılmaktadır. Esas olarak
pulp kısmı kullanılan kuşburnu meyvesinin, diğer dikkati çeken
fakat henüz bilinmeyen çekirdekleri de önemli kullanım alanlarına
sahiptir. Kuşburnu meyvelerinin çeşitli ürünlere işlenmesinden
sonra atık olarak görülen kuşburnu çekirdeklerinin çok az bir
kısmı, yöre halkı tarafından kırdırılarak hayvan yemi rasyonlarında
kullanılmaktadır. Yine, ekonomik açıdan değerli olan kuşburnu
meyvesinin çekirdekleri yatıştırıcı olarak da kullanılabil-mektedir.
Kuşburnu çekirdeklerinde %91.84-92.24 kurumadde, %6.89-8.64 protein,
% 1.94-2.09 kül, 0.22-0.44 mg/100g askorbik asit, %6.92-8.60 yağ
ve %2-3 eterik yağ bulunmaktadır.
Kuşburnunun meyve ve çekirdeklerinde bol miktarda absisik asit
(ABA) varlığından dolayı meyveler kışın dökülmeden kalmakta ve
kolay çimlenememektedir.
Kuşburnu çekirdekleri E vitamini ve yağ açısından etli kısma nazaran
daha zengindir. Kuşburnu çekirdek yağında en fazla bulunan yağ asitleri
linoleik asit (%50.08), araşidik asit (%20.00) ve oleik asit (%19.31)'tir.
Kuşburnu çekirdek yağının doymamışlık derecesi linoleik asitten
daha fazla olan yağ asitlerini içermemesinden dolayı, bu yağ tat
ve aroma bozulmasına karşı dirençli, yani oksidasyon stabilitesi
yüksektir. Bu özelliklerinden dolayı kuşburnu çekirdek yağının "gurme
yağı" olarak değerlendirilebilineceği, kullanıma sunulması
ile tüketiciye değişik bir yağın sunulmuş olacağı ve ürün çeşitliliğinin
arttırılmasına katkıda bulunabileceği belirtilmektedir. Kuşburnu
çekirdek yağı, mısır özü, ayçiçeği, susam, kolza ve pamuk tohumu
yağı ile aynı sınıftadır. Bu sınıf yağlar çoğunlukla yemeklik, kızartmalık
ve salata yağı olarak kullanılabildiği gibi; aynı zamanda shortening
ve margarinlerin hazırlanmasında da kullanılmaktadır. Kuşburnu çekirdek
yağının da yukarıda belirtilen kullanım alanlarında değerlendirme
olanakları vardır.Yine çekirdeklerin içerdiği yağlardan kozmetik
sanayinde de faydalanılmaktadır. Yarı kuruyan yağlar sınıfında olduğu
belirtilen kuşburnu çekirdek yağının özellikleri nedeniyle özellikle
boya ve vernik sanayinde kullanılmasının uygun olacağı görüşü de
savunulmaktadır.
Hayvanlar üzerinde yapılan denemelerle kuşburnu tohumlarının
kolesterol ve trigliserid oranını düşürdüğü belirlenmiş, bu nedenle
kuşburnunun diyetik insan gıdalarında bir bileşen olarak kullanılabilmesinin
uygun olacağı kanaatine varılmıştır.
Kuşburnu çekirdeklerinden elde edilen yağ dünyanın birçok ülkesinde
kozmetik sanayinde yaygın şekilde kullanılmaktadır. Özellikle
Avrupa ülkelerinin birçoğunda, bileşiminin büyük çoğunluğunu kuşburnu
çekirdek yağının oluşturduğu çeşitli kozmetik ürünleri ticari
olarak oldukça yüksek fiyatlardan alıcı bulmaktadır. Kuşburnu
çekirdeklerinden elde edilen yağ kullanılarak üretilen ürünleri
ve kullanım alanlarını şöyle sıralayabiliriz:
1. Kuşburnu yağı:
Kuşburnu yağı; masaj, cilt koruyucu,yaşlanmayı geciktirici, gençleştirici,
kırışıklıkları önleyici (özellikle göz ve ağız çevresi), güneş
ve sert hava iklimlerinden koruyucu, yaralanmış dokuları iyileştirici
ve kalınlaştırıcı (eczacılık) ve hücre yenileyici olarak kullanılmaktadır.
2. Cilt koruyucu Kuşburnu Ürünleri
a) Yüz temizleyici kuşburnu yağı
b) Nemlendirici Kuşburnu Kremi
c) Kuşburnu kremi
d) Doğal şifalı Kuşburnu sabunu
e) Doğal kuşburnu yüz losyonu
f) Yaşlanmayı geciktirici kuşburnu kremi
g) Kuşburnu spreyi
Yukarıda maddeler halinde verilen cilt koruyucu kuşburnu ürünleri;
yüzdeki lekeleri giderici, hücre yenileyici, yaşlanma belirtilerini
azaltıcı, deri elastikiyetini artırıcı, pigmentasyonu azaltıcı,
kılcal damar çatlamalarını önleyici, yumuşatıcı, yara izlerini
giderici, güneşten koruyucu, nemlendirici, deri güçlendirici,
pürüzsüzleştirici, sivilcelerden koruyucu, ölü hücreleri temizleyici
ve yenileyici olarak kullanılmaktadır.
Sonuç olarak kuşburnu meyvesinin pulpuna ilaveten çekirdeklerinin
de hayvan yemi olarak kullanımı yanı sıra, gıda sanayinde ve kozmetik
sanayinde kullanım olanakları mevcuttur. Ancak, bugüne kadar kuşburnu
çekirdeklerinden hayvan yemi olarak kullanımı dışında herhangi
bir atılımda bulunulmamış olması ülkemiz ekonomisi açısından büyük
bir kayıptır.
|
|